Dinh dưỡng đối với cơ thể khỏe mạnh để duy trì sự sống là điều rất quan trọng, nhất là đối với người mắc bệnh tiểu đường. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, chế độ ăn tốt nhất cho người bệnh tiểu đường cần phải cân bằng được các thành phần dinh dưỡng, bao gồm chất bột, đường (carbonhydrat), chất béo (lipid) và chất đạm (protein).
Dưới đây là một số nguyên tắc xây dựng chế độ ăn khoa học cho người bệnh tiểu đường:
1. Cân bằng carbohydrates:
Kiểm soát carbohydrates là quan trọng nhất khi xây dựng chế độ dinh dưỡng cho người bệnh tiểu đường type 2. Thực phẩm có chứa carbohydrates bao gồm: bánh mì, ngũ cốc, gạo, mì, lúa mạch, các loại đậu, một số rau củ như khoai tây, khoai lang, ngô…
2. Protein: giúp tăng cường khả năng miễn dịch và phục hồi các tổn thương của cơ thể. Có thể bổ sung nguồn protein từ các loại thịt, đậu, trứng, cá, sữa tách béo và các loại đậu.
Protein không trực tiếp làm tăng đường huyết, tuy nhiên không nên ăn quá nhiều chất béo, thịt mỡ; vì có thể làm tăng cường nồng độ natri và cholesterol bất lợi cho sức khỏe người bệnh. Đặc biệt ở người bệnh gặp phải các biến chứng tim mạch hay béo phì thì việc ăn quá nhiều thịt, lòng đỏ trứng gà hoàn toàn không có lợi.
.jpg)
Chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, chế độ ăn tốt nhất cho người bệnh tiểu đường cần phải cân bằng được các thành phần dinh dưỡng (bột, đường, đạm, béo)
3. Chất béo:
Bệnh tiểu đường sẽ làm tăng nguy cơ bị bệnh tim. Vì vậy, việc cắt giảm các thực phẩm có chứa chất béo không lành mạnh (chất béo bão hòa và chất béo trans) sẽ giúp làm giảm thiểu rủi ro này.
Các thực phẩm chứa chất béo bão hòa nên tránh như pho mát, thịt bò, các loại sữa chưa tách béo, đồ nướng, chiên xào… Chất béo trans, hay chất béo hydro hóa một phần thường có trong nhãn các thực phẩm đóng hộp, thực phẩm chế biến sẵn.
Lưu ý:
- Không ăn nhiều đồ chiên xào. Thay vào đó có thể chế biến dạng nướng, quay, hấp, luộc.
- Chế biến thực phẩm bằng dầu thực vật: dầu hướng dương, dầu mè, dầu vừng…
- Chọn thịt nạc. Ăn thịt trắng thay vì thịt đỏ.
- Không nên dùng sữa chưa tách béo.
- Các loại thực phẩm nhiều chất béo tốt nên ăn: cá hồi, cá thu, cá trích, dầu oliu, quả bơ, các loại quả hạch (hạnh nhân, óc chó…)
4. Cắt giảm muối:
Natri có trong muối và các thực phẩm như sò, trứng, sữa… sẽ khiến cơ thể tăng giữ nước, gây tăng huyết áp, không có lợi cho người bệnh tiểu đường. Một chế độ ăn giảm muối (không quá 2300mg/ngày, tương đường 1 muỗng cà phê) có thể kiểm soát được huyết áp.
5. Trái cây:
Trái cây tươi là nguồn thực phẩm cung cấp rất nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ tốt cho cơ thể. Nhưng rất nhiều người bệnh tiểu đường “sợ” ăn trái cây, bởi chúng ngọt. Các chuyên gia dinh dưỡng cho biết, độ ngọt của trái cây không quyết định đến việc có làm tăng đường huyết sau ăn hay không mà phải dựa vào hàm lượng đường glucose. Và người bệnh tiểu đường hoàn toàn có thể ăn tất cả các loại trái cây. Nhưng nên ăn như thế nào, số lượng mỗi lần ăn thì cần có sự tính toán.
Người bệnh tiểu đường nên lựa các trái cây có chỉ số GI thấp như cam, bưởi, táo, lê, xoài, dâu tây, thanh long… Mỗi ngày có thể ăn 1 - 2 phần trái cây tương đương với 150g hoặc nắm được trong lòng bàn tay. Nên ăn trái cây xen kẽ thành các bữa phụ, không nên sử dụng trái cây ngay sau khi ăn.
Về cách chế biến, trái cây nên sử dụng nguyên quả thay vì ép hoặc sấy khô. Vì ở dạng này các chất xơ và vitamin trong trái cây đã bị hòa tan, sẽ làm tăng khả năng hấp thu đường.
6. Các loại rau, củ, quả nên và không nên ăn
Hạn chế ăn các loại chứa nhiều tinh bột khoai tây, ngô...
Có thể thay thế bằng các loại rau giàu vitamin, khoáng chất, chất xơ như: Măng tây, củ cải, cà rốt, cần tây, dưa chuột, hành, ớt, rau cải mầm, cà chua…
7. Bổ sung vitamin và khoáng chất:
Một số thuốc trị tiểu đường type 2 khi sử dụng lâu dài có thể làm giảm hàm lượng vitamin B12, có thể dẫn tới tình trạng hoa mắt, mệt mỏi, xanh xao, ngất xỉu… Do đó, người bệnh tiểu đường được khuyến cáo nên sử dụng nhiều thực phẩm chứa vitamin B12 trong các loại rau, củ, quả có màu xanh, sữa, cá, các loại dầu thực vật…
Bên cạnh đó, bổ sung thực phẩm giàu magie có trong ngũ cốc nguyên hạt, đậu nành, rau cải xanh… đã được nghiên cứu có khả năng điều hòa huyết áp ở người bệnh tiểu đường .
Phạm Thị Định (K.Khám bệnh)
