Tăng huyết áp hay còn gọi là Cao huyết áp là khi đo chỉ số huyết áp tâm thu từ 140mmHg trở lên và/hoặc huyết áp tâm trương từ 90mmHg trở lên.
Tăng huyết áp được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” vì bệnh nhân tăng huyết áp thường không có triệu chứng cho đến khi có biến chứng ở các cơ quan đích. Tăng huyết áp là nguyên nhân chủ yếu gây tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim và các bệnh tim mạch này đang là nguyên nhân tử vong số một tại Việt Nam, chiếm trên 35% tổng số ca tử vong toàn quốc.
Đặc biệt, trong 17 triệu người mắc tăng huyết áp ở cộng đồng thì có tới trên 50% chưa được phát hiện và trên 70% chưa được điều trị. Vì vậy, ngày 17/5 hằng năm được Hiệp hội Tăng huyết áp thế giới chọn làm “Ngày Thế giới phòng chống Tăng huyết áp” nhằm nâng cao hiểu biết của cộng đồng, xã hội về gánh nặng bệnh tật và các biện pháp hiệu quả phòng, chống tăng huyết áp và bệnh tim mạch.
Chủ đề Ngày Thế giới phòng, chống Tăng huyết áp 17/5/2024 với thông điệp: “Đo huyết áp đúng - Kiểm soát huyết áp tốt - Sống khỏe”. Nhân dịp này, các chuyên gia khuyến nghị mọi người dân nên có ý thức chủ động kiểm soát tốt huyết áp và tới các cơ sở y tế để được chẩn đoán, phát hiện và điều trị bệnh kịp thời. Từ đó có thể kiểm soát bệnh hiệu quả, tránh các biến chứng nguy hiểm xảy ra.
Hưởng ứng Ngày thế giới phòng chống Tăng huyết áp năm 2024, tất cả mọi người hãy vận động gia đình, người thân, bạn bè từ 18 tuổi trở lên đi đo huyết áp tại các cơ sở y tế để kiểm tra chỉ số huyết áp, được tư vấn cách phòng chống bệnh tăng huyết áp nhằm nhằm phát hiện sớm, theo dõi và tư vấn kịp thời, giảm bớt tỷ lệ mắc, để lại các di chứng ảnh hưởng đến sức khỏe, sức lao động của người bệnh và trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội, thậm chí là tử vong.
Những người bệnh tăng huyết áp, để điều trị huyết áp hiệu quả, cần thường xuyên đo huyết áp tại nhà. Cần được theo dõi, quản lý bệnh lâu dài tại cơ sở y tế và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ; cần uống thuốc đều đặn mỗi ngày. Nếu nghi ngờ tác dụng phụ do thuốc gây ra, đừng bỏ thuốc ngay mà hãy trao đổi với bác sĩ để tìm hiểu lý do và điều chỉnh thuốc thích hợp. Việc tuân thủ điều trị giúp người bệnh phòng tránh được các biến chứng lâu dài của bệnh.
Ngoài việc dùng thuốc, cần phối hợp giữa điều chỉnh lối sống để dễ dàng kiểm soát huyết áp, điều trị bệnh.
Theo khuyến cáo của bác sĩ chuyên ngành tim mạch, bệnh tăng huyết áp hoàn toàn có thể được phòng ngừa hiệu quả nhờ lối sống lành mạnh dưới đây:
(1) Chế độ ăn hợp lý: Tăng cường ăn rau xanh, hoa quả tươi, ngũ cốc thô, cá, nên dùng chất béo không bão hòa từ dầu ôliu, dầu bắp, dầu hướng dương, dầu đầu nành; dùng dưới 5g muối/ngày; hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol và axit béo no; chất bột đường, thịt đỏ, thức ăn chế biến sẵn, các chất kích thích (Rượu, bia, cà phê, thuốc lá, thuốc lào).
(2) Nếp sinh hoạt lành mạnh: Ăn đủ bữa, không ăn quá nhiều hay quá muộn; không thức khuya, đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi đêm. Duy trì lối sống lành mạnh, giữ tâm trạng thoải mái, tránh lo âu hay căng thẳng thần kinh.
(3) Hoạt động vận động thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày.
(4) Kiểm tra huyết áp thường xuyên là biện pháp đơn giản và quan trọng nhất để phát hiện sớm bệnh tăng huyết áp. Bệnh tăng huyết áp nếu được phát hiện sớm, nhiều trường hợp có thể điều trị không dùng thuốc thông qua điều trị nguyên nhân gây bệnh, thông qua điều chỉnh lối sống.
Mỗi người dân cần thường xuyên kiểm tra huyết áp thông qua khám sức khỏe hoặc đo huyết áp tại nhà để phát hiện sớm bệnh tăng huyết áp. Các máy đo huyết áp điện tử cá nhân là một công cụ hiệu quả giúp người đã mắc tăng huyết ápvà người có nguy cơ mắc bệnh để thường xuyên kiểm tra tình trạng huyết áp của mình và của các thành viên trong gia đình.
Quy trình đo huyết áp: (theo Quyết định số 3192/QĐ-BYT ngày 31/8/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế)
(1) Nghỉ ngơi trong phòng yên tĩnh ít nhất 5 - 10 phút trước khi đo huyết áp.
(2) Không dùng chất kích thích (cà phê, hút thuốc, rượu bia) trước đó 2 giờ. Không nói chuyện khi đang đo huyết áp.
(3) Tư thế đo chuẩn: Người được đo huyết áp ngồi ghế tựa, cánh tay duỗi thẳng trên bàn, nếp khuỷu tay ngang mức với tim, chân chạm sàn, không bắt chéo chân (Ngoài ra, có thể đo ở các tư thế nằm, đứng). Đối với người cao tuổi hoặc có bệnh đái tháo đường, nên đo thêm huyết áp tư thế đứng nhằm xác định có hạ huyết áp tư thế hay không.
(4) Quấn băng quấn đủ chặt trên cánh tay, bờ dưới của bao đo ở trên nếp lằn khuỷu 2cm. Đặt máy ở vị trí để đảm bảo máy hoặc mốc 0 của thang đo ngang mức với tim.
(5) Nếu không dùng thiết bị đo tự động, trước khi đo phải xác định vị trí động mạnh cánh tay để đặt ống nghe. Bơm hơi thêm 30mmHg sau khi không còn thấy mạch đập. Xả hơi với tốc độ 2-3mmHg/nhịp đập. Huyết áp tâm thu tương ứng với lúc xuất hiện tiếng đập đầu tiên và huyết áp tâm trương tương ứng với khi mất hẳn tiếng đập
(6) Lần đo đầu tiên, cần đo huyết áp ở cả hai cánh tay, tay nào có chỉ số huyết áp cao hơn sẽ dùng để theo dõi huyết áp về sau.
(7) Nên đo huyết áp ít nhất hai lần, mỗi lần cách nhau ít nhất 1-2 phút. Nếu số đo huyết áp giữa 2 lần đo chênh nhau trên 10mmHg, cần đo lại một vài lần sau khi đã nghỉ trên 5 phút. Giá trị huyết áp ghi nhận là trung bình của hai lần đo cuối cùng.
8) Trường hợp nghi ngờ, có thể theo dõi huyết áp bằng máy đo tự động tại nhà hoặc bằng máy đo huyết áp tự động 24 giờ.
P.CTXH
