Bệnh động mạch vành là một trong những bệnh tim mạch quan trọng và phổ biến nhất ở các nước phát triển. Ước tính hiện nay ở Mỹ có khoảng 13 triệu người bị bệnh mạch vành và hàng năm có khoảng 650.000 trường hợp nhồi máu cơ tim (NMCT) mới, với khoảng 515.000 trường hợp tử vong do bệnh mạch vành hàng năm. Can thiệp động mạch vành thì đầu nhằm nhanh chóng tái thông động mạch vành, thủ phạm gây NMCT cấp, qua đó cải thiện khả năng sống còn của vùng cơ tim hoại tử do thiếu máu cơ tim cục bộ và cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân NMCT cấp ST chênh lên. Tại Việt Nam, chuyên ngành tim mạch học can thiệp ngày càng phát triển và can thiệp động mạch vành thì đầu trong NMCT cấp ST chênh lên trở nên thường qui ở các trung tâm tim mạch lớn. Can thiệp mạch vành qua da bắt đầu được thực hiện năm 1996 tại Hà Nội. ở Ninh Bình trước khi có đơn vị tim mạch can thiệp hầu hết bệnh nhân NMCT cấp chỉ điều trị nội khoa, ổn định chức năng sống sau đó chuyển đến bệnh viện tuyến trung ương - nơi có can thiệp tim mạch, không ít trường hợp vì quá nặng không chuyển viện được hoặc không kịp đến nơi có đơn vị can thiệp tim mạch. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình thành lập đơn nguyên can thiệp mạch tháng 4/2014, từ khi đi vào hoạt động đã góp phần cứu sống nhiều bệnh nhân NMCT cấp tại tỉnh Ninh Bình và một số huyện của tỉnh lân cận. Nhằm đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị mới này vừa qua Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã chọn nghiên cứu 40 bệnh nhân được chẩn đoán xác định NMCT cấp trong vòng 12 giờ kể từ khi khởi phát đau ngực hoặc sau 12 giờ nếu vẫn còn triệu chứng thiếu máu cơ tim (đau ngực nhiều/hoặc đoạn ST chênh lên nhiều trên điện tâm đồ) hoặc có sốc tim trên lâm sàng, được can thiệp động mạch vành qua da, không phân biệt tuổi, giới tính cũng như tình trạng huyết động khi nhập viện của người bệnh và tuân thủ các bước tiến hành như sau: Thày thuốc trực tiếp hỏi tiền sử, bệnh sử, thăm khám lâm sàng và làm bệnh án theo mẫu riêng, bệnh nhân sau đó được làm xét nghiệm cơ bản như men tim đường máu, điện giải, chức năng thận, lipid máu, điện tim, siêu âm tim… Các bệnh nhân được chụp động mạch vành tại đơn nguyên can thiệp mạch của Bệnh viện Đa khoa tỉnh, đánh giá tổn thương động mạch vành để xác định động mạch thủ phạm, sau đó tiến hành nong bóng tổn thương và đặt stent, lúc này động mạch vành hẹp tắc sẽ được tái thông dòng chảy. Đồng thời với việc can thiệp mạch vành qua da bệnh nhân được dùng các thuốc chống đông, kháng tiểu cầu, ổn định huyết áp, nhịp tim, chống suy tim. Kết quả sau can thiệp 40 bệnh nhân đều được đặt stent mạch vành thành công, bệnh nhân cần đặt nhiều nhất 3 stent, theo dõi sau can thiệp 1 tháng, 3 tháng, 12 tháng chưa có bệnh nhân nào tử vong, không có tai biến biến chứng nặng do can thiệp. Các triệu chứng lâm sàng đều được cải thiện tốt, bệnh nhân hết đau ngực hoặc đau rất ít, các chỉ số đánh giá mức độ suy tim cải thiện rõ theo thời gian, chưa bệnh nhân nào tái hẹp động mạch vành sau can thiệp. Đặc điểm nhóm bệnh nhân trong nghiên cứu có tuổi từ 45 đến 93 tuổi, nam chiếm 71%, bệnh nhân được can thiệp trong vòng 12h từ khi đau ngực là 79%, đa số bệnh nhân có tổn thương từ 2 nhánh động mạch vành trở lên, động mạch thủ phạm gặp nhiều nhất là nhánh liên thất trước, 95% bệnh nhân trong nghiên cứu có phân độ Kilip I. 100% bệnh nhân đều được nong và đặt stent mạch vành qua da thành công, số stent đặt từ 1 đến 3 stent cho một lần can thiệp. Tuy nhiên tại thời điểm nghiên cứu số lượng bệnh nhân lựa chọn còn khiêm tốn, vì vậy cần có thêm các nghiên cứu với số lượng bệnh nhân lớn hơn để thấy được tỷ lệ thành công, thất bại, các tai biến, biến chứng cũng như so sánh ưu nhược điểm với các biện pháp tái tưới máu mạch vành khác. Can thiệp động mạch vành qua da là một phương pháp tim mạch can thiệp có tỷ lệ thành công cao, khá an toàn và rất hiệu quả trong điều trị bệnh nhồi máu cơ tim cấp. Nên can thiệp càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong những giờ đầu tiên thì hiệu quả điều trị sẽ cao.
Bác sỹ Nguyễn Thị Vân Anh
(Khoa Tim mạch- Bệnh viện Đa khoa tỉnh)
