Trong khói thuốc lá chứa hơn 4000 chất. Trong đó có hàng trăm loại có hại cho sức khỏe, 70 chất gây ung thư, bao gồm chất gay nghiện và các chất gây độc, chia ra làm 4 nhóm chính:
Trong khói thuốc lá chứa hàng trăm loại chất có hại cho sức khỏe
Nicotine: Nicotine là một chất không màu, chuyển thành màu nâu khi cháy và có mùi khi tiếp xúc với không khí. Nicotine được hấp thụ qua da, miệng và niêm mạc mũi hoặc hít vào phổi. Người hút thuốc trung bình đưa vào cơ thể 1 đến 2 mg nicotine mỗi điếu thuốc hút. Hút thuốc lá đưa nicotine một cách nhanh chóng đến não, trong vòng 10 giây sau khi hít vào. Tác dụng gây nghiện của nicotine một cách nhanh chóng đến não, trong vòng 10 giây sau khi hít vào. Chúng gây ra nhiều tác động tâm thần kinh như là cảm giác sảng khoái, tâm trạng vui vẻ, tăng chú ý, tăng hoạt động nhận thức và trí nhớ ngắn hạn. Não bộ nhanh chóng nhận ra rằng có thể dùng thuốc lá để kích thích bài tiết dopamin và như vậy khởi động quá trình hút thuốc lá kéo dài nhiều năm tháng. Hiệu ứng tâm thần kinh đó”.
Khí CO: Khí CO có nồng độ cao trong khói thuốc lá và sẽ được hấp thụ vào máu, gắn với hemoglobine với ái lực mạnh hơn 210 lần oxy. Khí CO đi nhanh vào máu và chiếm chỗ của oxy trên hồng cầu. Ái lực của hemoglobine hồng cầu với CO mạnh gấp 210 lần so với O
2 và như thế sau hút thuốc lá, một lượng hồng cầu trong máu tạm thời mất chức năng vận chuyển O
2 vì đã gắn kết với CO. Hậu quả là cơ thể không đủ oxy để sử dụng
Các phân tử nhỏ trong khói thuốc lá: Khói thuốc lá chứa nhiều chất kích thích dạng khí hoặc dạng hạt nhỏ. Các chất kích thích này gây nên các thay đổi cấu trúc của niêm mạc phế quản dẫn đến tăng sinh các tuyến phế quản, các tế bào tiết nhầy và làm mất các tế bào có lông chuyển. Các thay đổi này làm tăng tiết nhày và giảm hiệu quả thanh lọc của thảm nhày-lông chuyển. Phần lớn các thay đổi này có thể hồi phục được khi ngừng hút thuốc.
Các chất gây ung thư: Trong khói thuốc lá có khoảng 70 chất có tính chất gây ung thư, ví dụ như hợp chất thơm có vòng đóng, Benzopyrene hay các Nitrosamine. Các hoá chất này tác động lên tế bào bề mặt của đường hô hấp gây nên tình trạng viêm mạn tính, phá huỷ tổ chức, biến đổi tế bào dẫn đến dị sản, loạn sản rồi ác tính hoá.
Đối với người hút: Thuốc lá gây ra khoảng 25 căn bệnh khác nhau cho người hút thuốc, trong dó có nhiều bệnh nguy hiểm như ung thư, bệnh tim mạch, bệnh hô hấp và ảnh hưởng tới sức khoẻ sinh sản. Hút thuốc ở phụ nữ mang thai gây các ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của cả bà mẹ cũng như thai nhi. Các căn bệnh chính do thuốc lá gây ra như: ung thư phổi, khí phế thũng, rụng tóc, đục nhân mắt. Thuốc lá còn là một trong các nguyên nhân chính gây ra các bệnh không truyền nhiễm.
Đối với những người hút thuốc thụ động: có thể gây nên nhiều bệnh nguy hiểm ở cả người lớn và trẻ em. Ở người lớn hút thuốc thụ động gây ung thư phổi, các bệnh về tim mạch, ung thư vú, bệnh động mạch vành, xơ vữa động mạch, gây các triệu chứng kích thích đường hô hấp, tăng nguy cơ đẻ non và trẻ nhẹ cân. Ở trẻ em, hút thuốc thụ động có thể gây viêm đường hô hấp, hen, viêm tai giữa, đột tử ở trẻ sơ sinh (SID), kém phát triển chức năng phổi và làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại bệnh khác.
Để đảm bảo một sức khỏe tốt nhất, nên tử bỏ thuốc lá. Sau đây là một số hiệu quả có thể đạt được khi cai thuốc:
- Sau 1 tiếng: nhịp tim và huyết áp bắt đầu giảm.
- Sau 8 tiếng: nồng độ oxy trong cơ thể tăng lên, nồng độ CO giảm xuống
- Sau 48 tiếng: cảm giác mùi vị được cải thiện rõ rệt.
- Sau 3 ngày: nồng độ nicotine giảm xuống và bạn sẽ cảm thấy đau đầu, cơ thể bắt đầu tái điều chỉnh, phế quản được thả lỏng.
- Sau 3 tháng: khả năng chịu đựng và sức bền bắt đầu tăng lên.
- 1-9 tháng sau: các triệu chứng ho và nghẽn xoang giảm đáng kể, phổi có thể làm sạch dịch nhầy, giữ sạch và giảm viêm nhiễm. Tổng thể sức khỏe được cải thiện rõ rệt.
- Sau 1 năm: nguy cơ mắc bệnh tim mạch giảm xuống 1 nủa
- Sau 5 năm: nguy cơ đột quỵ bằng với người không hút. Nguy cơ ung thư miệng, họng, thực quản và phổi giảm xuống 1 nửa. Nguy cơ ung thư cổ giảm xuống bằng với người không hút.
- Sau 15 năm: nguy cơ ung thư phổi và tụy giảm xuống đáng kể, nguy cơ tử vong do hút thuốc lá giảm xuống bằng với mức của người không hút.
Lê Lan
