Với mục tiêu “Quyền được nhìn thấy cho mọi người vào năm 2020”, Tổ chức Y tế thế giới và tổ chức phòng chống mù lòa Quốc tế đã chọn ngày thứ 5 của tuần thứ 2 tháng 10 hàng năm là Ngày Thị giác thế giới.
Hưởng ứng ngày Thị giác thế giới năm 2017 với chủ đề: Mắt sáng - tương lai sáng, nhằm kêu gọi toàn xã hội nhận thức tầm quan trọng của thị lực, ý nghĩa của đôi mắt sáng và cùng nhau tham gia vào các hoạt động chăm sóc cộng đồng. Ngày hội sẽ truyền tải các thông điệp kêu gọi mọi người chung tay vào nỗ lực hướng đến mục tiêu giảm thiểu và loại bỏ các bệnh mù lòa có thể tránh khỏi trên toàn thế giới đến năm 2020.
Trên thế giới, hiện có khoảng 314 triệu người mù và thị lực thấp, cần khám mắt định kỳ. Cứ 5 giây, thế giới có thêm 1 người bị mù và cứ 1 phút thế giới có thêm một trẻ bị mù. 90% người mù sống ở các nước nghèo và đang phát triển với các điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế khó khăn, Việt Nam được xếp trong nhóm các nước này. Tại Việt Nam, hiện có khoảng 2 triệu người mù lòa, 1/3 trong số đó là những người nghèo không có tiền điều trị mang lại ánh sáng. 83% người mù được cho là có thể phòng chữa được (bao gồm 69% là có thể chữa được và 15% là có thể phòng ngừa được). Qua điều tra chung cho thấy, tật khúc xạ là nguyên nhân chính gây giảm thị lực; bệnh đục thủy tinh thể vẫn là nguyên nhân gây mù lòa hàng đầu, chiếm tỷ lệ 66,1%. Tiếp theo là các bệnh gây mù: Bán phần sau nhãn cầu (16,6%), bệnh glôcôm (6,5%), sẹo giác mạc (5,6%), teo nhãn cầu (3,2%), tật khúc xạ (2,5%) và mắt hột 1,7%... Đáng quan tâm hiện nay là tật khúc xạ (cận thị, viễn thị, loạn thị) đang ngày càng phổ biến, với tỷ lệ mắc khoảng 10 - 15% ở học sinh nông thôn, 30 - 35% ở thành phố. Nếu tính riêng nhóm trẻ từ 6 - 15 tuổi (lứa tuổi cần ưu tiên được chỉnh kính) cả nước có khoảng gần 3 triệu em mắc tật khúc xạ, trong đó 2/3 bị cận thị. Vì vậy, bác sĩ nhãn khoa khuyến cáo người dân nên đi kiểm tra mắt định kỳ, người bình thường 1 lần/năm; khám sàng lọc các bệnh tật khúc xạ từ 3 - 6 tháng/lần; những bệnh nhân bị bệnh glôcôm nên đo nhãn áp định kỳ; trong trường hợp khi có bất thường về mắt cần phải đến ngay các cơ sở chuyên khoa mắt để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.
Theo kết quả điều tra năm 2015 tại 10 tỉnh đại diện cho các vùng miền của Việt Nam, tỷ lệ mù lòa ở người trên 50 tuổi hiện nay là 1,8%. Như vậy, ước tính số mù tại tỉnh Ninh Bình hiện nay khoảng 5.300 người, chưa kể số người mù 2 mắt phát sinh hàng năm khoảng 0,1% dân số (950 người mỗi năm). Nguyên nhân gây mù chủ yếu là đục thủy tinh thể chưa phẫu thuật (74%), bệnh lý bán phần sau (6,3%), biến chứng do phẫu thuật đục thủy tinh thể (4,6%), sẹo giác mạc do nguyên nhân khác (4,1%), bệnh glôcôm (4,0%) và một số nguyên nhân như tật khúc xạ, bệnh võng mạc đái tháo đường đang có chiều hướng gia tăng.
Trong những năm trở lại đây, công tác phòng, chống mù lòa trên địa bàn tỉnh Ninh Bình đã được các cấp ủy, chính quyền và ngành Y tế thường xuyên quan tâm. Công tác phòng, chống mù lòa của tỉnh tiếp tục được đẩy mạnh và phát triển trên tất cả các mặt và đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần làm giảm đáng kể tỷ lệ mù lòa cho nhiều người dân, nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân trong tỉnh.
Trên địa bàn tỉnh còn có 3 cơ sở nhãn khoa là Bệnh viện Mắt, Khoa Mắt - Bệnh viện Quân y 5 và khoa mắt - Bệnh viện Đa khoa tỉnh. Tại các bệnh viện đa khoa huyện, thị xã, chuyên khoa mắt phần lớn nằm trong các liên khoa Mắt, Răng-hàm-mặt, Tai-mũi-họng; với đội ngũ y bác sỹ được đào tạo bài bản về nhãn khoa, chẩn đoán hình ảnh, chuyên khoa huyết học, nhãn khoa chuyên sâu, kỹ thuật viên khúc xạ; hàng năm nhiều đoàn bác sỹ đã về các địa phương trong tỉnh để khám, tư vấn, sàng lọc các bệnh về mắt cho người dân, các trường hợp mắc bệnh về mắt được tư vấn, lập danh sách để kịp thời điều trị. Ngoài hoạt động khám, điều trị cho người dân tại các bệnh viện, công tác khám tật khúc xạ, chăm sóc các bệnh về mắt cho trẻ em được quan tâm; công tác chăm sóc người khiếm thị, người mù tại cộng đồng được quan tâm thực hiện thường xuyên.
TT-GDSK cho bệnh nhân nhân ngày Thị giác thế giới, tại BVĐKNB
Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh, năm 2016 đã khám và điều trị cho hơn 6000 bệnh nhân mắc các bệnh về mắt; trong đó phát hiện và điều trị tật khúc xạ cho hơn 700 bệnh nhận, phát hiện và theo dõi biến chứng mắt trên bệnh nhân đái tháo đường cho gần 1200 bệnh nhân; phẫu thuật u mi, mộng, quặm, chấn thương mắt và làm tiểu phẫu cho hơn 4000 bệnh nhân. Hàng năm, bệnh viện tổ chức khám, tư vấn sức khỏe miễn phí cho bệnh nhân ở vùng sâu, vùng xa, hoàn cảnh khó khăn và gia đình chính sách; trong đó có bệnh nhân bi các bệnh về mắt được cho thuốc, giới thiệu đến các bệnh viện tuyến tỉnh và trung ương để khám, điều trị và phẫu thuật. Phối hợp với bệnh viện Mắt trung ương về thăm khám và phẫu thuật cho bệnh nhân ngay tại bệnh viện; thường xuyên tổ chức các buổi truyền thông giáo dục sức khỏe cho bệnh nhân theo chuyên đề các bệnh về Mắt.
Theo kế hoạch phòng, chống mùa lòa giai đoạn 2017 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 của Uy ban Nhân dân tỉnh Ninh Bình đã đưa ra mục tiêu cụ thể: Tăng cường cơ hội tiếp cận của người dân với dịch vụ dự phòng, phát hiện sớm, điều trị và phục hồi chức năng mắt (phòng chống mù lòa), giảm tỷ lệ các bệnh gây mù lòa có thể phòng chống được, phấn đấu nhằm loại trừ các nguyên nhân chính gây mù lòa cho mọi người dân như khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới về mục tiêu thị giác 2020.
Đến năm 2020: Giảm tỷ lệ mù lòa xuống dưới 4,5 người/1.000 dân, trong đó giảm tỷ lệ mù lòa ở người từ 50 tuổi trở lên xuống dưới 16 người/1.000 dân;tăng tỷ lệ phẫu thuật đục thủy tinh thể lên trên 2,5 người/1.000 dân, trong đó: Tăng tỷ lệ phẫu thuật thay thủy tinh thể ở người mù do đục thủy tinh thể lên trên 80%; tăng tỷ lệ người bệnh đái tháo đường được khám và theo dõi bệnh lý về mắt đạt trên 45%;tăng tỷ lệ tật khúc xạ học đường được khám, phát hiện sớm, cung cấp dịch vụ khúc xạ và kính chỉnh tật khúc xạ đạt trên 70%.
Đến năm 2030: giảm tỷ lệ mù lòa xuống dưới 4,0 người trên 1.000 dân, trong đó giảm tỷ lệ mù lòa ở người từ 50 tuổi trở lên xuống dưới 12 người/1.000 dân;tăng tỷ lệ phẫu thuật đục thủy tinh thể lên trên 3,5 người/1.000 dân, trong đó: Tăng tỷ lệ phẫu thuật thay thủy tinh thể ở người mù do đục thủy tinh thể lên trên 95%;tăng tỷ lệ người bệnh đái tháo đường được khám và theo dõi bệnh lý về mắt đạt trên 75%;tăng tỷ lệ tật khúc xạ học đường được khám, phát hiện sớm, cung cấp dịch vụ khúc xạ và kính chỉnh tật khúc xạ đạt trên 95%.
Để thực hiện được các mục tiêu trên, lãnh đạo Ủy ban Nhân dân tỉnh cũng chỉ đạo, cần tăng cường các giải pháp: củng cố và kiện toàn hệ thống chăm sóc mắt ở các tuyến; nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị cho các cơ sở nhãn khoa; tăng cường về phát triển chuyên môn, kỹ thuật, đào tạo phát triển nguồn nhân lực. Đặc biệt, Để chương trình phòng, chống mù lòa giai đoạn 2015-2020 tiếp tục được triển khai và đạt được kết quả, ngành Y tế tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức và hiểu biết của cộng đồng về tầm quan trọng của công tác phòng, chống mù lòa, phổ biến kiến thức các bệnh về mắt để người dân chủ động đi khám và điều trị các bệnh về mắt.
Lan Hương
