Dinh dưỡng đối với người bệnh ngoại khoa đóng vai trò rất quan trọng để đương đầu với cuộc phẫu thuật mất máu và sức lực. Đặc biệt, sau khi phẫu thuật phải có một chế độ ăn thật tốt, cung cấp đủ nhu cầu dinh dưỡng để chống nhiễm khuẩn và nhanh liền vết mổ, hồi phục sức khỏe cho bệnh nhân.
Để đảm bảo dinh dưỡng cho bệnh nhân sau phẫu thuật cần đảm bảo những yếu tố sau:
1Ăn nhiều chất đạm, đủ chất béo
Chất đạm là chất đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân sau mổ; để nhanh lành vết mổ, điều quan trọng là bệnh nhân phải ăn uống đầy đủ chất đạm (protein). Chất đạm tốt có nhiều trong các loại thịt nạc như thịt gà, thịt lợn, thịt bò, trứng gà vịt, chim cút. Hải sản bao gồm cá, tôm, cua... là một nguồn tuyệt vời cung cấp chất đạm tốt và dễ tiêu. Chất đạm trong các thực phẩm này có tác dụng giúp người bệnh phục hồi và cải thiện sức khỏe sau phẫu thuật. Đồng thời, các axit amin từ chất đạm có liên quan trực tiếp tới quá trình cơ thể chữa lành vết thương và tái tạo mô. Nếu bệnh nhân không ăn thịt hoặc không thích thịt, phải dùng protein có nguồn gốc thực vật như đậu phụ, các loại đậu, nhất là đậu nành. Các sản phẩm từ sữa là một nguồn protein rất tốt cho sức khỏe con người. Tuy nhiên nó lại dễ gây ra táo bón cho bệnh nhân sau phẫu thuật; vì vậy, trong quá trình chăm sóc người bệnh chúng ta chỉ nên dùng ở mức độ vừa phải, tránh lạm dụng. Việc lạm dụng các sản phẩm từ sữa có thể sẽ làm bệnh nhân thừa protein, dễ gây ra các bệnh lí khác ngoài mong muốn. Khi chọn lựa sữa, cần chọn sữa năng lượng cao (1ml = 1Kcal), đồng thời có bổ sung thêm chất xơ hỗ trợ hệ tiêu hóa của người bệnh hoạt động tốt hơn. Trường hợp bệnh nhân đang gặp khó khăn trong việc ăn uống, phải xem xét bổ sung chất đạm bằng truyền đạm, uống viên thuốc đạm. Chất béo: Chỉ nên ăn dầu thực vật bằng cách dùng chúng chế biến món ăn. Các chất béo trong cá hay thủy hải sản là chất béo tốt mà bệnh nhân nên ăn. Không ăn hoặc rất hạn chế ăn chất béo từ động vật như lợn, chó, gà, vịt... Tránh ăn nước béo trong nước dùng phở, bún; tránh ăn da gà, vịt 2.Vitamin và khoáng chất Một phần không thể thiếu trong dinh dưỡng chăm sóc người bệnh, đó chính là vitamin và chất khoáng. Các loại vitamin và khoáng chất tự nhiên có nhiều trong các loại rau củ rất cần thiết để giúp lành vết mổ. Theo các chuyên gia dinh dưỡng việc cho bệnh nhân ăn nhiều rau củ còn giúp họ giải quyết các vấn đề về tiêu hóa cũng như cải thiện tinh thần, giúp ngon miệng hơn.
Vitamin và khoáng chất giúp cải thiện sức khỏe, nâng cao sức đề kháng, đẩy nhanh quá trình lành bệnh tốt cho chăm sóc người bệnh.
Việc bổ sung nhiều Vitamin C từ các loại trái cây họ cam, bưởi, chanh cùng với các loại rau củ như: rau bina, rau ngót, dâu tây, kiwi, rau xanh các loại…có tác dụng cải thiện sức khỏe, nâng cao sức đề kháng, đẩy nhanh quá trình lành bệnh tốt cho chăm sóc người bệnh. Mặt khác, các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin và Beta – carotene như cà rốt, đu đủ, gấc, khoai lang… còn có tác dụng tích cực trong quá trình hình thành mô sẹo và làm mờ vết thương đặc biệt giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng ở các vết thương hở và sâu. 3.Cần ăn đủ chất đường và nhiều chất xơ Chất đường nên ăn là các loại ngũ cốc, chế biến thông thường như cơm, cháo, xôi, chè đậu đen, đậu xanh, bánh mì... Hạn chế tối đa ăn đường kính, bánh kẹo ngọt vì dễ tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển gây nhiễm khuẩn vết mổ.
Thức ăn chứa chất xơ đóng vai trò quan trọng trong ngăn ngừa bệnh táo bón
Nên dùng ngũ cốc thô thay cho ngũ cốc tinh chế: chọn gạo lức, đậu còn nguyên hạt để nấu món ăn. Đối với ngũ cốc chế biến sẵn, khi mua cần kiểm tra nhãn để tránh dùng các loại ngũ cốc có nhiều đường hoặc chất xơ thấp. Thức ăn chứa chất xơ không những lành mạnh hơn so với thức ăn không có chất xơ mà còn đóng vai trò quan trọng trong ngăn ngừa bệnh táo bón, một biến chứng thường gặp sau phẫu thuật, nhất là phẫu thuật ổ bụng. Thức ăn chứa nhiều chất xơ là: bánh mì nâu và bánh mì đen làm từ ngũ cốc. Bánh mì trắng thường được tinh chế kỹ quá nên không cung cấp nhiều chất xơ. Trái cây: trái cây tươi là một nguồn cung cấp vitamin và chất xơ tuyệt vời cho bệnh nhân sau mổ. Rau củ quả cũng là nguồn chất xơ dồi dào, nhưng cần nấu chín mới ăn. Ngũ cốc: gạo, ngô, khoai, sắn, đậu đều có hàm lượng chất xơ cao. Ngoài ra đối với những bệnh nhân khó khăn ăn uống sau mổ cần phải có các giải pháp sau: Trên thực tế, có nhiều bệnh nhân gặp khó khăn ăn uống sau khi phẫu thuật. Nếu bị táo bón có thể gây ra thiếu cảm giác ngon miệng. Khi đó, bệnh nhân cần báo với bác sĩ phẫu thuật để được hướng dẫn cách làm giảm táo bón. Nếu bệnh nhân không táo bón mà vẫn gặp khó khăn vì không thèm ăn, nên dùng các thức ăn giàu calo như uống sinh tố có sữa và trái cây; ăn bột đậu trộn lẫn bột protein. Nghĩa là tuy bệnh nhân ăn ít, nhưng với thực phẩm giàu calo vẫn có thể cung cấp đủ calo cần thiết cho cơ thể. Cách làm tăng calo trong khẩu phần ăn là: sử dụng kem nguyên chất thay vì kem đã tách chất béo. Dùng bơ nguyên chất, không dùng bơ ít calo. Dùng thức uống đầy đủ calo như nước trái cây, nước chanh, nước cam, nước ép trái cây... và uống bất cứ khi nào có thể uống. Ăn nhiều bữa, có thể là 6 - 7 bữa/ngày.
Lê Lan
